Ο τομέας των κτιρίων και των μεταφορών αποτελούν τους μεγαλύτερους καταναλωτές ενέργειας στη χώρα. Τα κτίρια στην Ελλάδα ευθύνονται περίπου για το 36% της συνολικής ενεργειακής κατανάλωσης ενώ, κατά την περίοδο 2000–2005, αύξησαν την ενεργειακή τους κατανάλωση κατά περίπου 24%, μία από τις μεγαλύτερες αυξήσεις στην Ευρώπη.
Ένας από τους βασικούς λόγους για τους οποίους τα ελληνικά κτίρια είναι ιδιαιτέρως ενεργοβόρα είναι η παλαιότητά τους και η μη ενσωμάτωση σύγχρονης τεχνολογίας σε αυτά, λόγω έλλειψης σχετικής νομοθεσίας τα τελευταία 30 χρόνια.
Τα περισσότερα από αυτά τα κτίρια αντιμετωπίζουν θέματα όπως:
• μερική ή παντελή έλλειψη θερμομόνωσης,
• παλαιάς τεχνολογίας κουφώματα (πλαίσια/μονοί υαλοπίνακες),
• ελλιπή ηλιοπροστασία των νότιων και δυτικών όψεών τους,
• μη επαρκή αξιοποίηση του υψηλού ηλιακού δυναμικού της χώρας,
• ανεπαρκή συντήρηση των συστημάτων θέρμανσης/κλιματισμού με αποτέλεσμα τη χαμηλή απόδοση.
Σημαντική παράμετρος, επίσης, που καθορίζει την ενεργειακή απόδοση ενός κτιρίου είναι η συμπεριφορά των ενοίκων. Η ελλιπής ενημέρωση των χρηστών-κατοίκων σε θέματα ορθολογικής χρήσης και διαχείρισης της ενέργειας, οδηγεί συχνά σε σπάταλες συμπεριφορές όπως η εγκατάσταση μεμονωμένων κλιματιστικών συστημάτων χωρίς μελέτη, η χρήση συσκευών χαμηλής απόδοσης, η μη συντήρηση του συστήματος θέρμανσης, κ.α.
Στην κατεύθυνση αυτή, το Υπουργείο Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (Υ.Π.Ε.Κ.Α.) ολοκληρώνοντας το θεσμικό πλαίσιο για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων, έχει προχωρήσει, με τη συγχρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σε μία δέσμη οικονομικών κινήτρων προκειμένου να πραγματοποιηθούν παρεμβάσεις ενεργειακής αναβάθμισης των κτιρίων του οικιακού τομέα, μέσω του προγράμματος «Εξοικονόμηση κατ’ Οίκον».
Η υλοποίηση του προγράμματος στηρίζεται στην εφαρμογή του θεσμικού πλαισίου που διαμορφώθηκε με τον Κανονισμό Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων (KENAK, Δ6/Β/5825/30.03.2010, ΦΕΚ Β’ 407) και το Π.Δ. 100/30.09.2010 (ΦΕΚ 177 Α΄) για τους ενεργειακούς επιθεωρητές.
Το πρόγραμμα «Εξοικονόμηση κατ’ Οίκον» υλοποιείται μέσω Ειδικού Ταμείου Xαρτοφυλακίου με τίτλο «Ταμείο Εξοικονομώ κατ’ Οίκον» (ΑΠΟΦΑΣΗ 31654/ΕΥΘΥ1415/20.07.2010) ΦΕΚ Β’ 1262. Ο προϋπολογισμός του προγράμματος ανέρχεται σε 396 εκατομμύρια ευρώ, με πεδίο εφαρμογής όλη τη χώρα.
Η «Εξοικονόμηση κατ’ Οίκον» αφορά κτίρια που διαθέτουν οικοδομική άδεια ή άλλο νομιμοποιητικό έγγραφο, είναι χαμηλής ενεργειακής κατηγορίας, βρίσκονται σε περιοχές με τιμή ζώνης μικρότερη ή ίση των 2.100 ευρώ/ τ.μ., δεν έχουν κριθεί κατεδαφιστέα, χρησιμοποιούνται ως κατοικία και οι ιδιοκτήτες τους πληρούν συγκεκριμένα εισοδηματικά κριτήρια.
Το πρόγραμμα παρέχει κίνητρα στους ωφελούμενους να πραγματοποιήσουν τις πιο σημαντικές παρεμβάσεις για να βελτιώσουν την ενεργειακή απόδοση του σπιτιού τους και ταυτόχρονα συμβάλλει στην επίτευξη των ενεργειακών και περιβαλλοντικών στόχων της χώρας, εξασφαλίζοντας με την ολοκλήρωσή του, εξοικονόμηση ενέργειας έως 1 δισ. κιλοβατώρες (kWh) ετησίως.